Dolnośląska wieś Krzyżowa nazywała się do roku 1945 Kreisau. To tu, w posiadłości Helmutha i Freyi von Moltke, spotykało się podczas II wojny światowej środowisko opozycji antyhitlerowskiej zwane Kręgiem z Krzyżowej. Hrabia Helmuth James von Moltke i siedmiu jego przyjaciół z tej grupy zostało skazanych przez nazistowski sąd na karę śmierci i zamordowanych. Po zakończeniu wojny niemieccy mieszkańcy Krzyżowej musieli opuścić swe domy i gospodarstwa. Równie przymusowo ich miejsce w nieznanej sobie wsi zajęła większość nowych osadników. W socjalistycznej Polsce posiadłość rodziny von Moltke przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne. Traumatyczne doświadczenie wojny i niemieckiej okupacji oraz ucieczka i wypędzenie podczas wojny i po jej zakończeniu spowodowały, że na kilkadziesiąt lat kontakty między Polakami a Niemcami zamarły. Zapadło milczenie. Po obu stronach tylko nieliczni, niektórzy nawet bardzo wcześnie, odważyli się próbować dialogu, łączyć zerwane więzi, szukać partnerów. Nie sposób przecenić ich starań. Byli pionierami pojednania polsko-niemieckiego. Chciałabym pokazać, jak przyjaciele Kręgu z Krzyżowej pracowali w latach powojennych na rzecz zbliżenia z Polską, mając na uwadze dawną Kreisau, obecną Krzyżową.
Annemarie Franke "Myśląc o Europie, działając w polsko-niemieckiej współpracy. Początki Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego"*Tekst został opublikowany w tomie "(Nie)symboliczne pojednanie. Rozważania o relacjach polsko-niemieckich po 1945 roku", red. T. Skonieczny, Wrocław 2019.