Moltkowie pochodzili z meklemburskiej rodziny szlacheckiej, której pierwotne posiadłości znajdowały się w Parchimiu. Helmuth Karl Bernhard von Moltke reprezentował typ „uczonego oficera”, którego wyróżniały: wszechstronne wykształcenie, niespotykana otwartość na naukę oraz inne kultury, a także znajomość języków obcych. Na tę jego otwartość na świat wpływ wywarła żona – Mary Burt, mająca angielskie korzenie.
Niemało członków rodziny von Moltke zasłużyło sobie na trwałe miejsce w niemieckiej historii. Naturalnie, w pierwszej linii dotyczy to feldmarszałka von Moltke (1800–1891), który obok Bismarcka uważany był za „kowala rzeszy”, jak również prabratanka jego brata, Helmutha Jamesa, założyciela i przywódcę Kręgu z Krzyżowej. Nieco dalej w ważności historycznej są: bratanek feldmarszałka – generał Helmuth-Ludwig von Moltke (1848-1916), który ponosi odpowiedzialność za klęskę Niemców nad Marną w roku 1914, jak również dyplomata Hans Adolf von Moltke (1884-1943), który do września 1939 był ambasadorem Rzeszy w Warszawie. Nie mogą zostać przy tym zapomniane kobiety z rodziny Moltke, jak Dorothy von Moltke (1884-1935), urodzona w Południowej Afryce pochodzenia brytyjskiego – matka Helmutha Jamesa oraz żona tego opozycjonisty - Freya von Moltke, ostatnia „pani domu” majątku w Krzyżowej.
Młody Helmuth James von Moltke czytał z dużym zainteresowaniem pamiętniki swojego stryja, którego charakter i wykształcenie wysoko cenił. Jego wychowanie bazowało na tolerancji i wartościach liberalnych, które zostały mu wpojone przede wszystkim przez jego południowoafrykańską matkę – Dorothy – kosmopolitycznie myślącą demokratkę i zwolenniczkę międzynarodowego ruchu praw kobiet (wyjątek wśród niemieckiej szlachty), ale również przez jego ojca Helmutha – zwolennika Republiki Weimarskiej i orędownika porozumienia międzynarodowego. Podczas studiów prawa i nauk społecznych rozwijały się jego poglądy republikańsko-liberalne. Jego zaangażowanie społeczne przejawiło się po raz pierwszy, gdy zorganizował w roku 1928 pierwszy śląski obóz integracyjny dla studentów, robotników i chłopów. W latach 30-tych został powołany do Berlina w charakterze radcy ds. zagranicznych w wywiadzie wojskowym przy Naczelnym Dowództwie Wehrmachtu jako ekspert w dziedzinie prawa międzynarodowego.
Odtąd listy wymieniane między nim a żoną (od 1931) Freyą von Moltke odegrały centralną rolę w doglądaniu gospodarstwa w Krzyżowej. Jako adwokat w urzędzie i w OKW używał swoich kontaktów, aby pomagać żydowskim i innym ofiarom reżimu narodowego socjalizmu w emigracji, jak również ludziom, którzy byli przez niego ostrzegani przed aresztowaniem przez Gestapo. Po roku 1938 podjął kontakty ze starymi i nowymi przyjaciółmi, „aby stworzyć lepsze Niemcy w lepszej i wolnej Europie” (Beate Ruhm von Oppen). Ta działalność rozwinęła się w pracę późniejszego Kręgu z Krzyżowej. Helmuth James von Moltke został stracony 23 stycznia 1945 r. w więzieniu Plötzensee.